kutubhona

لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ
– „Суйган нарсаларингиздан инфоқ-эҳсон қилиб бермагунингизча ҳаргиз яхшиликка (жаннатга) етмагайсиз“. [3:92]

Лекин бу икки оят шеър эмас, балки насрнинг ўхшаши бўлмаган усулидир. Бундан ташқари, Қуръон насрнинг худди шу усулида шундай деяётганини кўриш мумкин:

وَالسَّمَاءِ وَالطَّارِقِ  وَمَا أَدْرَاكَ مَا الطَّارِقُ
– „Осмонга қасам, тунги йўлчига қасамки, (эй Муҳаммад), сиз тунги йўлчи нима эканлигини қаердан ҳам билар эдингиз“, [86:1-2]

Бу шеърдан анча узоқ бўлган насрдир.
Яна Қуръон шундай деганини кўрасиз:

وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ
– „Биз қай бир пайғамбарни юборган бўлсак, фақат Оллоҳнинг изни-иродаси билан унга итоат қилинсин, деб юборганмиз“, [4:64]

وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا
– „Агар улар (шайтондан ҳукм сўраб боришлари билан) жонларига жабр қилган пайтларида дарҳол сизнинг олдингизга келиб, Оллоҳдан мағфират сўраганларида ва пайғамбар ҳам улар учун мағфират сўраганида эди, Оллоҳнинг тавбаларни қабул қилгувчи, меҳрибон эканлигини топган бўлур эдилар“, [4:64]

فَلاَ وَرَبِّكَ لاَ يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لاَ يَجِدُوا فِي أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا
– „Йўқ, Парвардигорингизга қасамки, то улар ўз ўрталарида чиққан келишмовчиликларда сизни ҳакам қилмагунларича ва кейин сиз чиқарган ҳукмдан дилларида ҳеч қандай танглик топмай, тўла таслим бўлмагунларича-бўйинсунмагунларича зинҳор мўмин бўла олмайдилар“. [4:65]
Хат боши ва нафас насрда узайди. Яна бир вақтнинг ўзида айтади:

وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا۩ وَالْقَمَرِ إِذَا تَلاَهَا ۩ وَالنَّهَارِ إِذَا جَلاَّهَا ۩ وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَاهَا۩
– „Қуёш ва унинг ёғдусига қасам. У (қуёш)нинг ортидан келган ойга қасам. У (қуёшни оламга) ошкор қилган кундузга қасам. У (қуёшни ўз зулмати билан) ўраб-яширган кечага қасам“. [91:1-4]

Хат боши ва нафас насрда қисқарди. Ваҳоланки, ҳар иккаласи ҳам насрнинг ўзи. Айни вақтда Қуръоннинг мурсал насри қофияланмаган насрда ажойиб услуб келтириб, наср имкониятларини кенгайтиради.

يَاأَيُّهَا الرَّسُولُ لاَ يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قَالُوا آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَلَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ وَمِنَ الَّذِينَ هَادُوا سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِينَ لَمْ يَأْتُوكَ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَوَاضِعِهِ يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هَذَا فَخُذُوهُ وَإِنْ لَمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُوا وَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ فِتْنَتَهُ فَلَنْ تَمْلِكَ لَهُ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا أُوْلَئِكَ الَّذِينَ لَمْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ لَهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَلَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ